Artikelenbrief 1632, herschreven in 1710.

Der Alder ende Eerlicker Gulden van die Bussen Schutters binnen der Vrijheijt Neer door Godts Genade gesticht ende opgericht ende van onsen Genaedighsten Neeren Graven tot Horne bevestight ende met Goeden Gaven begifftight .

 

Regel Costuijmen ende Gebruijcken van nieuws ingewillicht ende beloefft te onderhalden van Matth ijs Gerarts ende Amold Gielissen Deeckens Johan Beeren Vaendraeger ende alle die gebroeders int gemeijn int jaer ons lieffs Heeren Jesu Christi als men schreef 1632

Van de oude en deugdzame gilde van de Bussen Schutters in de Vrijheid Neer, die door God's Genade gesticht en opgericht werd en door onze Goedgunstige Heer de Graaf van Horne bevestigd en met Goede Gaven begiftigd.

 

Algemene Regels en Gebruiken opnieuw ingewilligd en beloofd te onderhouden door Mathijs Gerarts en Arnold Gielissen dekens, Johan Beeren vaandeldrager, en alle broeders in het algemeen, in het jaar des Heren 1632.

 

1.

Eerstelijck alle die gebroeders deser alder ende eerlicker gulden der Bussen Schutters tot Neer sullen Godt voorall ende die heijlige Catholijcke kercke in aller eeren halden ende behalven den heijligen Schutterspatroon St.Sebastiaen der H. Marteleer sullen oock den H.Bisschop ende Confesseur St.Marten gemeijnen patroon deses kerspels besonderlijck voor hunnen eijgen patroon kennen ende eeren.

Op de eerste plaats dienen alle broeders van het oude en deugdzame gilde van de Bussen Schutten van Neer vooral God en de Heilige Katholieke Kerk in ere te houden en behalve de Heilige Schutterspatroon St. Sebastianus de H.Martelaar, dienen ze ook de Heilige Bisschop en Geloofsbelijder St. Martinus, beiden patroon van deze parochie, in het bijzonder als hun eigen patroon erkennen en eren.

2.

Oock sullen sij altemael ende iegenlijck S.D.H.Bisschop ende prince tot Luijck als Grave tot Horne altijdt vroemelijck getrouwende onderdaenich blijven.

Ook dienen ze allemaal en in eigen persoon Zijne Doorluchtige Hoogheid de Bisschop en Prins van Luik alsmede de Graaf van Horne altijd oprecht trouw en onderdanig te blijven.

3.

Men sal tot deser broederschappen geen aensetzen ofte aennemen als eersaeme ende vroeme persoonen (later ingevoegd: van het bloed) waer over niemandt van die gebroeders en clacht noch croent ende daerom en sullen die Deeckens niemant laeten aengeboijen als met believen der gebroeders int gemeijn op peene van een halff ton biers elcken man anders als geseijdt is aengenomen.

Men zal tot deze broederschap niemand benoemen of aannemen, behalve eerzame en rechtschapen personen (later ingevoegd: van het bloed) waarover niemand van de broeders klaagt noch zich aan stoort en daarom zullen de Dekens niemand laten benoemen behalve met algemene instemming van de broeders op straffe van een halve ton bier voor elke persoon die anders dan hiervoor gezegd is, aangenomen wordt.

4.

Allen die geene die ter eeniger rijdt aengeboijdt sullen woorden, eerdat sij met de gebroeders gedaen beginnen te gaen, sullen op peene van een halff tonne biers betaelen een pont wass 't welck den fabrijcken van St.Marten tot Neer toegestuert sal worden waer voor die selve fabrijcke soo wanneer eenigen gebroeder ofte gebroeders huijsvrouwe sal begraeven worden twee wasskersen onder missen aen die baere te branden stellen sal.

Al diegenen die op enige tijd benoemd zullen worden, dienen voordat zij met de broeders rondtrekken op straffe van een halve ton bier, een pond kaarsenwas te betalen dat naar de kaarserij van St.Martinus van Neer gestuurd wordt. Daarvoor zal deze kaarserij wanneer enige broeder of zijn vrouw begraven zal worden twee waskaarsen aan de baar laten branden.

5.

Die ordinarisse schuttersfeestdaegen sullen alle die gebroeders, noodsaeck uijtgescheijden, in eijgen persoon helpen halden ende sullen op

St.Sebastianus des H.Martelaers daech altemael den dienst der H. Missen hoeren ende eenen bequamen offer tot den Autaer draegen op peene van een halff ton biers.

Op de gebruikelijke schuttersfeestdagen dienen alle broeders, overmacht uitgezonderd, in eigen persoon te helpen en ze dienen op de dag van St.Sebastianus de H.Martelaar allemaal de H.Mis bij te wonen en een geschikt offer naar het Altaar te dragen op straffe van een halve ton bier.

6.

Als die gebroeders tot een eerlijck vermaeck ofte eenen vrindelijcken dronck op hunnen Gaffel vergadert sullen sijn, en sal niemandt iemanden die daer niet en gehoert, 't sij klein ofte groot, sonder oorloff der deeckens daer bij inroepen op peene van een ha/ff tonne biers voor elcken mensche alsoo geroepen. Ende die Deeckens weinich iemanden oorloff geven met den gebroeders aen te sitten dan sullen wel toelaeten all staende eenen dronck ofte twee te doen, uijtgescheiden die huijs vrouwen der gebroeders die welcke sullen vrij ende sonder vraegen mogen opcoemen end mit sitten.

Als de broeders voor een deugdzaam vermaak of een vriendschappelijke dronk op de port samen zullen zijn, dan zal geen enkele persoon iemand die daar niet thuishoort, hetzij groot of klein, zonder toestemming van de Dekens naar binnen roepen op straffe van een halve ton bier voor elke persoon die dit betreft. En de Dekens zullen maar weinig personen toestemming geven om met de broeders aan te zitten. Zij zullen wel toestaan al staande een of twee dronken te doen behalve de vrouwen van de broeders, zij zullen vrij en zonder vragen mogen komen en mee aanzitten.

7.

Niemandt en sal hem laeten gelasten op die gaffel yets te schaffen dat hem niet bevolen ofte van die Deeckens geconsenteert en is, als bier te tappen, vier te stoecken ofte dergelijcken op peene van een halff tonne biers.

Niemand zal zich laten opdragen op de port (schutterslokaal) iets te doen wat hem niet door de Dekens bevolen is of wat niet met de Dekens overeen gekomen is, zoals bier tappen, vuur stoken of iets dergelijks, op straffe van een halve ton bier.

8.

Een ieder sal hem wachten van Godslasteringe vloecken ende sweeren twistige ende ingeneugelijcke onstichtige woorden te spreecken als iemand in ernsten moede uijtdruckelijcken te heiten liegen, ofte sijne moeder gehijden op peene van een halff tonne biers.

Iedereen zal zich hoeden voor Godslasterlijk vloeken en ernstig opruiende en onstichtelijke woorden te spreken, uitdrukkelijk te liegen of zijn moeder te verloochenen, op straffe van een halve ton bier.

9.

Soo iemandt door onmaetigheijt sich quaeme te ontreijnen als met overgeven ofte andersints op die gaffel, die sal betaelen een halff tonne biers.

Als iemand zich bezoedeld door overgeven of anderszins, hij dient een halve ton bier te betalen.

10.

Soo wie eenen pot sal coemen te breecken sal sonder wederseggen twee betaelen op peene van een halff tonne biers.

Hij die een bierpul breekt, zal zonder tegenspraak twee nieuwe betalen, op straffe van een halve ton bier.

11.

Op den gesatden schiedtdaegh om naer den vogel te trecken sal een ieder sijn behoorenlijck het gelidt halden, ende die jongsten sullen voogaen ende die aIdsten sullen volgen op peene van een halff tonne biers.

Op de vastgestelde schietdag zal een ieder bij het trekken naar de vogel behoorlijk in het gelid lopen. De jongsten dienen voorop te lopen en de ouderen dienen te volgen, op straffe van een halve ton bier.

12.

Een ieder sal oock gehalden sijn naer den vogel te schieten op peene van een halff tonne biers.

Een ieder is verplicht om op de vogel te schieten, op straffe van een halve ton bier.

13.

Als den vogel aff sal sijn, sal een ieder die sijn roer met scherp geladen heeft het selve lossen sonder in het trecken met scherp te laeden ende so iemant elders eenen eerscheut begeert te doen sal dat doen sonder scherp op peene van een halff tonne biers.

Als de vogel eraf is, dient iedereen die zijn geweer met scherp geladen heeft het schot zelf te lossen en niet tijdens het rondtrekken met scherp te laden en als iemand elders een saluutschot wil doen dient dit niet met scherp te gebeuren, op straffe van een halve ton bier.

14.

Ende wie Coeninck der Voorss. gulden woor voor, sullem die semptelijcke schutters gehalden sijn hem tot sijne huijse te geleijden des gelijckx sullen sij oock gehalden sijn hem op H.Sacramentsdaegh wederom te haelen, ende den Coeninck sal den schutten ieder reijse eenen eerlijcken dronck schinken op peene van een halff tonne biers.

De gezamenlijke schutters zullen degene die koning van voornoemd gilde wordt, naar zijn huis moeten begeleiden, evenzo zullen ze hem ook op de H.Sacramentsdag weer moeten ophalen, en de koning zal de schutters bij elk uittrekken trakteren op een vriendschappelijke dronk, op straffe van een halve ton bier.

15.

Op H.Sacramentsdaegh sullen alle die gebroeders, noodtsaeck uijtgescheijden, hun voegen om in eijgen persoon onder die gulden mit die processie om te trecken op peene van een halff tonne biers, maer die eenige officiershalven ofte andersints yet viele te doen, 't welck ter eeren Godts ofte Cieraedt ende welstand der processie meer aentreffen sullen geexcuseert sijn.

Op de H.Sacramentsdag dienen alle broeders, overmacht uitgezonderd, zich te begeven naar de processie om in eigen persoon met de gilde rond te trekken, op straffe van een halve ton bier, maar zij die ambtshalve of anderszins iets moeten doen ter ere van God of wat de pracht en praal van de processie ten goede komt, dienen verontschuldigd te zijn.

16.

In de processie sullen die gebroeders goede orden halden, als oock int trecken naer den vogel, ende niemandt en sal eenigh oproer maecken noch eenige lastigheijt ofte lichtveerdigheijdt voorstellen ofte met scherp schieten op peene van halff tonne biers.

In de processie dienen de broeders zich ordelijk te gedragen, evenals bij het trekken naar de vogel, en niemand mag enig tumult veroorzaken noch een of andere streek of lichtvaardigheid voorstellen of met scherp schieten op straffe van een halve ton bier.

17.

Soo wanneer alhier eenige der gebroeders van Leven ter doodt kompt sullen alle die gebroeders van den kerspel deser vrijheijt ofte klockenslaegh woonachtig in eijgen persoon, noodsaeck uijtgescheijden, het lichaem helpen ter aerden bestellen ende sul/en mit die vrinden ende nabueren den dienst der H.Misse komen hooren, eenen behoorlijcken offer tot den Autaer draegen, mit op het graeff gaen, mit op de gewoenlijcke plaats hun gebet spreecken, mit die vrinden tot het sterfhuijs gaen of t tenminsten merckelijck van de kerkhoff aef gaen al/es op peene van een halff tonne biers.

Wanneer een van de broeders komt te overlijden dienen alle broeders van de parochie van de vrijheid of die woonachtig zijn binnen het bereik van het klokgelui, overmacht uitgezonderd, te helpen het lichaam ter aarde te bestellen en zij dienen met de vrienden en de buren van de overledene de H.Mis bij te wonen, een behoorlijk offer naar het altaar te dragen, mee naar het kerkhof te gaan, op de gebruikelijke plaats hun gebed te doen, met de vrienden van de overledene naar het sterfhuis te gaan of tenminste niet onopgemerkt het kerkhof te verlaten, dit alles op straffe van een halve ton bier.

18.

Jaalijx sullen uijt het getael der gebroederen hunner twee gecoesen woorden tot deeckens die welcke dese gulde tot voordeijl ende gemaeck der gebroederen regeren sul/en ende opsicht hebben dat al/e voorgemelde articulen terecht onderhalden woorden

Jaarlijks dienen uit alle broeders er twee gekozen te worden tot deken -die deze gilde tot voordeel en gerief van de broeders dienen te besturen en erop zullen toezien dat alle voornoemde artikelen goed nageleefd zullen worden.

19.

Soo daer eenigh twijfel valdt van iemandt boedtachtigh te maecken sul/en die deeckens mit den Coeninck ende vaendraeger ende sommige verstandige gebroeders welcke die deeckens daer toe roepen sul/en sulx altesaemen decideren ende die geene die sij boedtachtigh sullen duncken te wesen die sulen sonder murmureren hunnen opgelachte boete betaelen ofte anders in dobbel vervallen te sijn.

Als er enige twijfel bestaat om te beboeten, dienen de dekens met de Koning en de vaandeldrager en enkele verstandige broeders, die daartoe door de dekens worden geroepen, samen een besluit te nemen en degene die boeteplichtig is dient zonder tegenspreken de hem opgelegde boete te betalen of anders wordt deze verdubbeld.

20.

Nieuwe dekens sul/en gecoesen woorden door die alden mit den Coeninck ende vaendraeger mit sommige verstandige gebroeders van die regeerende deeckens daertoe geroepen.

Nieuwe dekens dienen gekozen te worden door de ouderen samen met de Koning en de vaandeldrager en enkele verstandige broeders die daartoe door de zittende dekens worden opgeroepen.

21.

Uit die deeckens sal oock gecoesen woorden eenen gaffelknecht welcken sal moeten uijtreijcken 't geene dat tot het gemeijn gerieff der gebroederen noodigh wesen sall als taefelen ende bancken te stellen, potten ende kannen te spoelen gade te slaen en te bewaeren verders wat noodigh ende schuldigh te doen gelijck tot desen daegh is gehalden geweest.

Tesamen met de dekens zal ook een lokaalbeheerder/kastelein gekozen worden, hij zal datgene doen wat voor het gerief van de broeders nodig is zoals het klaarzetten van tafels en banken, bierpullen en kruiken spoelen en verder toezicht te houden op alles wat nodig is tot de dag beëindigd is.

22.

Soo wie tot deecken ofte gaffe/knecht gecoesen sa/ woorden, die en sa/ su/x niet moegen ontseggen op peene van een halff tonne biers, dan men sa/ eenen man tegen sijnen danck niet te deck beswaeren.

Wie tot deken of lokaalbeheerder gekozen wordt, mag dit niet weigeren op straffe van een halve ton bier, maar men dient een man niet tegen zijn wil te zwaar te belasten.

23.

Den vaendrager sa/ men a//e jaer een paer handtschoenen geven a/s het behoert.

De vaandeldrager dient men jaarlijks een paar handschoenen te verstrekken als dit nodig is.

24.

Den Gaffelknecht sal op St.Sebastianusdagh voor sijne moijten moegen genieten een kruijck biers van twee vaenen ende oock soo veel op een schietdaegh met eene schuedt weggen

De lokaalhouder zal op St. Sebastianusdag voor de gedane moeite een kruik bier van twee liter genieten en ook zoveel op,een schietdag.

25.

Alsoo het getael der gebroederen door afsterven offte affscheijden vermindert wordt sullen die regeerende Deeckens letten op bequame persoonen, die mochten daer tegen aengenoomen woorden, ende die hun goedt duncken sal sij int gemeijn den gebroederen naemkundig maecken ende alsoo niemandt over hun en kroent oft klaecht sullen die selve laeten aengebooijen als gewoenlijck is.

Als het aantal broeders door overlijden of afmeldingen verminderd, dienen de zittende dekens te zoeken naar geschikte personen die lid willen worden en die hun goedkeuring genieten en ze dienen in aanwezigheid van alle broeders hun namen bekend te maken en als niemand zich aan de voordracht stoort of zich erover beklaagt dienen deze aangenomen te worden zoals gebruikelijk is.

26.

Die Deeckens als hun jaer om sal zijn, sullen hunne Reeckeninghe doen, ende alsoo hun yet overschiedt dat sullen se die nieuwe aengesetde deeckens overlieveren ende bij soo verre datter gebreckt sal een ieder schudt gehalden sijn sijne aenpaert daer van te betaelen allen binnen den tijdt van vierthien daegen naer die reeckeninge op peene van een halff tonne biers.

Als hun jaar voorbij is, dienen de dekens hun financieel verslag te overleggen, en als er een batig saldo is dan dienen ze dat aan de nieuw benoemde dekens over te dragen en als er een tekort is zal elke schutter zijn aandeel hiervan betalen binnen veertien dagen na rekeningsdag, op straffe van een halve ton bier.

27.

Alle dese articulen sullen neerstelijcken ende wel onderhalden woorden soonder door die vingeren te sien mit die misbruijckers ende daerom sullen alle boeten staen ter parate executie welcke die gebroeders selven sullen doen also sij van de deeckens daertoe versocht sullen woorden.

Al deze artikelen dienen zorgvuldig en goed onderhouden te worden, zonder misbruik door de vingers te zien en daarom dienen alle boetes direct voldaan te worden door de broeders, als zij hiertoe door de dekens verzocht worden.

28.

Eijndelijck sullen die gebroeders alle gelijck vreede ende vrindtschap mit malcander soecken te halden ende alle nieuw aengeboijde schutters salmen desen Regel voorlesen dat sij naerderhandt ende bij anentueren hun misbruijckende geen onweetenschappe en conne pretenderen.

Tenslotte dienen de broeders allemaal vrede en vriendschap met elkaar te zoeken en te onderhouden en alle nieuw benoemde leden deze voorschriften voor te lezen zodat zij naderhand bij niet naleven of bij misbruik ervan geen onwetendheid kunnen voorwenden.

29.

Die schutten sullen gehalden sijn gelijckerhandt niemandt uijtgescheiden mit die processioen die welcke gehalde woordt des anderen daeghs naer H.Sacramentsdaegh mit om te gaen op peen en van een halff tonne biers.

De schutters dienen allemaal, niemand uitgezonderd, aan de processie deel te nemen die daags na de H.Sacramentsdag gehouden wordt op straffe van een halve ton bier.

30.

Noch sullen die schutten alle gelijckerhandt bij die Reeckeninghe coemen op den reekeningsdaegh ende dat oock op peene van een halff tonne biers.

Ook dienen de schutters allemaal de vergadering bij te wonen op rekeningsdag, op straffe van een halve ton bier.

Op huijden de 15e dagh Junij hebbe ick onderschreven secretaris mij getransporteert op de gilde Caemer der Bussen schutters binnen de vrijheijdt Neer, wesende hunnen schietdagh, alwaer vergadert ende present waeren die Eersaeme Jacob Jeucken, Capitain, Jan Gerardts vaendrager, Reijner Haffmans en Dirick Gerardts deeckens ende alle die Gebroeders int gemeijn aen welcke voorgelesen sijnde desen Regel Costuijmen ende gebruijcken der schutterije hebben die selve gesaementlijck den selve geapprobeert ingewillight ende beloefft t'onderhalden in alle sijne puncten wie voorschreven staet.

Ter waerer oirconde van het voorss. hebbe dit ondertijckent op dato als boven.

 

Joannes Winckens. Comit.Horn

Scrius necnon Nots.publ. et Immat.

S. V.E.SS.C.EDi. et DDis. Leods. Admiissus.

Heden de 15e juni heb ik, ondergetekende secretaris, mij begeven naar de gildekamer van de Bussen Schutters in de Vrijheid Neer, zijnde hun schietdag, waar aanwezig waren de Eerzame Jacob Jeucken kapitein, Jan Gerardts vaandeldrager, Reijner Haffmans en Dirick Gerardts dekens, en alle Broeders aan wie deze Algemene Regels en gebruiken van de schutterij zijn voorgelezen, gezamenlijk aanvaard en beloofd ze na te leven op alle onderdelen zoals voorgeschreven.

Alwaar ik de oorkonde van het voornoemde heb ondertekend op de hierboven genoemde datum.

 

Joannes Winckens, Secretaris van het Graafschap Horn en Notaris.